48II

ASPEKTY DEMOGRAFICZNE
2. �miertelno�� dzieci i jej przyczyny
49
Niemiec. Pod koniec �redniowiecza bogate rodziny mieszcza�skie liczy�y od dziesi�ciu do kilkunastu os�b (rodzice oraz potomstwo)22.
Powy�sze zestawienie pokazuje, �e rodzina �redniowieczna nie by�a liczna. Zapewne wi�cej dzieci przychodzi�o na �wiat, jednak oko�o po�owy z nich umiera�o23. Najwi�cej potomstwa doczekali si� panuj�cy, nast�pnie szlachta, a najmniej mieszcza�stwo i ch�opstwo, co nale�y wi�za� z lepszymi warunkami materialnymi w przypadku tych dw�ch pierwszych grup. W�r�d mieszcza�stwa i ch�opstwa kobiety prawdopodobnie cz�ciej decydowa�y si� na zabieg przerwania ci��y oraz dopuszcza�y si� dzieciob�jstwa24. Rozpowszechnione by�o r�wnie� porzucanie dzieci oraz oddawanie ich do szpitali Duchak�w2'. Przyczyny tego stanu nale�y doszukiwa� si� w fakcie, �e matki z r�nych wzgl�d�w nie chcia�y b�d� nie mog�y wychowa� potomstwa (z�e warunki materialne, urodzenie dziecka pochodz�cego z nieprawego zwi�zku). Dane dotycz�ce mieszczan i ch�op�w zani�aj� tak�e wypadki losowe, kt�rym ulegali najm�odsi, co wynika�o z braku dostatecznej uwagi i opieki ze strony najbli�szych.
, 2. �miertelno�� dzieci i jej przyczyny
Kwesti� �miertelno�ci dzieci w okresie �redniowiecza ilustruj� wyniki bada� archeologicznych i antropologicznych. Og�lne wnioski o wysoko�ci zgon�w noworodk�w i niemowl�t mo�emy tak�e wysnu� ze statut�w synodalnych, w kt�rych bardzo cz�sto spotykamy pouczenia kierowane do duchownych, aby chrzcili dziecko o ka�dej porze, kiedy zostanie przyniesione do ko�cio�a, tak aby przez ich niedba�o�� noworodek nie umar� bez chrztu, a tak�e �eby nauczali osoby �wieckie, w jaki spos�b w razie zagro�enia �ycia najm�odszych maj� udziela� chrztu. Mia�o to uchroni� dziecko przed �mierci� bez sakramentu chrztu, kt�ra skazywa�aby je na wieczne pot�pienie oraz pochowanie w nie po�wi�conej ziemi26. Obraz �miertelno�ci dzieci przekazuj� r�wnie� katalogi cud�w �wi�tych. Zanoszone w nich pro�by rodzic�w dotycz� przewa�nie uzdrowienia dziecka, nie za� wskrzeszenia. W poni�szej tabeli przedstawimy wyniki analizy sze�ciu katalog�w cud�w �wi�tych (Stanis�awa, Jadwigi, Jacka, b�ogos�awionej Salomei, Kingi)-
Mirakula �wi�tego Stanis�awa (�ywot mniejszy)
Mirakula �wi�tego Stanis�awa (�ywotwi�kszy)____________
Mirakula �wi�tej Jadwigi
Mirakula �wi�tego Jacka
Mirakula b�ogos�awionej Salomei
Mirakula �wi�tej Kingi
Liczba dzieci chorych
(z wyj�tkiem dzieci,
kt�re umar�y)
1827
142"
\T
r
335
437
Liczba dzieci, kt�re umar�y
6"
432
Z powy�szego zestawienia wynika, �e umieralno�� dzieci w okresie powstawania cud�w (XIII-XIV w.) nie by�a wysoka. Mirakula �wi�tych Stanis�awa, Jadwigi i Jacka pozwalaj� przypuszcza�, i� wynosi�a ona oko�o 20-30%. Jedynie dwa ostatnie katalogi cud�w �wi�tych wskazuj�, �e �miertelno�� najm�odszych waha�a si� w granicach od 50 do 60%. Nale�yjednak przypuszcza�, �e dane te nie s� miarodajne. Nie wszyscy rodzice chorych lub zmar�ych dzieci zwracali si� z pro�b� o pomoc do �wi�tych.
Informacji na powy�szy temat dostarczaj� nam tak�e wyniki prac archeolog�w i antropolog�w. Na podstawie analiz szcz�tk�w kostnych lub materia�u cia�opalnego pochodz�cego z r�nych cmentarzysk ustalili oni mi�dzy innymi wiek poszczeg�lnych osobnik�w, p�e� oraz stan ich zdrowia. Te dane s� podstaw� do uog�lnie� w interesuj�cej nas kwestii. Antropolodzy w celu u�atwienia bada� podzielili czas �ycia cz�owieka na nast�puj�ce kategorie - Infans I (do 7 roku �ycia), Infans II (7-14/15), Juwnis (14/15-20), Adultus (20-30), Maturus (30-60) i Senilis (60-x)39. Nas b�d� interesowa� tylko te dwie pierwsze grupy. Ju� na pocz�tku pragniemy zaznaczy�, �e ""zedstawione poni�ej dane procentowe dotycz�ce �miertelno�ci najm�od-szych nie s� miarodajne. Stanowi�o to konsekwencj� faktu, i� spora cz�� Datk�w kostnych dzieci, zw�aszcza niemowl�t, nie zachowa�a si� do naszych czas�w, na co wp�yw mia� fakt, �e szkielet noworodk�w i niemowl�t przewa�aj�cej cz�ci zbudowanyjest z chrz�stki, natomiast szkielet dzieci 'rszych nie ma w swoim sk�adzie takiej ilo�ci zwi�zk�w wapnia, jak osoby *Os�ej. W konsekwencji ko�ciec dziecka szybciej ulega rozk�adowi.
50


	48II	Pomodliłem się do każdego boga jaki istniał bym był w wstanie wkurzyć tę kobietę do granic możliwości.