Zaproponowałem
przy tym, by określenie — bezpieczeństwo socjalne — oznaczało stan
wolności od zagrożeń, których głównym skutkiem jest brak lub niedo-
statek środków utrzymania, co wiąże się z tradycyjnym, w dużym stop-
niu intuicyjnym rozumieniem tego pojęcia. Zagrożenia te to przede
wszystkim zdarzenia zaliczane do typowych ryzyk socjalnych, takie
jak: choroba, wypadek przy pracy i choroba zawodowa, inwalidztwo,
starość, utrata pracy, macierzyństwo, zgon żywiciela rodziny. Przez
„niedostatek środków utrzymania" należy w tym kontekście rozumieć
zarówno niedostateczny poziom środków pieniężnych lub rzeczowych,
będących w dyspozycji danej jednostki czy rodziny, jak i brak odpowie-
dniej opieki w sytuacji, gdy stan zdrowia lub sytuacja, w jakiej znalazła
się Jana osoba, wymagają udzielenia jej pomocy w tej formie.
Natomiast w pojęciu bezpieczeństwa społecznego (określenie „spo-
1 Polityka społeczna, op. cit., s. 433
2 M. Księżopolski, Bezpieczeństwo społeczne i jego zagrożenia, [w:] Polity-
ka społeczna w okresie przemian, A. Piekara, J. Supińska (red.), PWE, Warsza-
wa 1985, s. 20
248 M. Księżopolski, G. Magnuszewska-Otulak, R. Gierszewska_______
łeczne" wprowadzam dla podkreślenia pewnej odrębności podejścia do
problemu realizacji wartości bezpieczeństwa, reprezentowanego przez
politykę społeczną) mieściłyby się również zagrożenia rozwoju psycho-
społecznego jednostki, których źródłem mogą być nie tylko wyżej wy-
mienione zdarzenia, ale również całokształt uwarunkowań społecz-
nych, politycznych i ekonomicznych.
Powyższe rozróżnienie ma istotne znaczenie dla zrozumienia idei
zabezpieczenia społecznego i określenia miejsca systemu zabezpiecze-
nia społecznego w polityce społecznej. Tradycyjnie za główny cel sy-
stemów zabezpieczenia społecznego uznaje się zagwarantowanie bez-
pieczeństwa w jego wąsko socjalno-ekonomicznym rozumieniu, a więc
zgodnie z zaproponowaną terminologią — bezpieczeństwa socjalnego.
Podejmowane dla realizacji tego celu działania będą więc przede wszy-
stkim skierowane na zmniejszanie i kompensowanie następstw zaistnie-
nia wyżej wymienionych zagrożeń, zaliczanych do grona ryzyk socjal-
nych. Stąd też ocena konkretnego systemu zabezpieczenia społecznego
zależała będzie głównie od ilości ryzyk, obejmowanych przez ten sy-
stem, od wysokości stopnia kompensaty utraconego dochodu i od do-
stępności i jakości usług socjalnych.
Jeżeli jednak przyjmiemy, że celem systemów zabezpieczenia spo-
łecznego winno być osiąganie bezpieczeństwa w jak najszerszym rozu-
mieniu, będzie to oznaczało konieczność spojrzenia na te systemy tak-
że pod kątem ich ewentualnego wpływu (pozytywnego lub negatywne-
go) na pozamaterialne aspekty poziomu życia jednostki, na ogranicza-
nie zagrożeń jej pełnego rozwoju.
Opowiadając się za tym drugim, szerokim rozumieniem celów, stawia-
nych przed systemami zabezpieczenia społecznego, należy podkreślić, że
rozumienie to ma w dużym stopniu charakter przyszłościowy. Dotychczas
bowiem głównym zadaniem, stawianym przed tymi systemami, było za-
gwarantowanie wystarczającej ilości środków utrzymania i opieki, pod tym
też kątem kształtowano zarówno poszczególne świadczenia, jak i konstruk-
cję całego systemu. Systemy zabezpieczenia społecznego miały przede
wszystkim kompensować następstwa zaistniałych zdarzeń, na których wy-
stąpienie nie miały praktycznie żadnego wpływu lub ten wpływ był bardzo
ograniczony. Stąd też podstawowym kryterium efektywności tych syste-
mów musi być poziom gwarantowanych przez nie świadczeń i usług. Od-
powiedź na pytanie o skalę i rodzaj wpływu systemów zabezpieczenia spo-
łecznego na pozamaterialne aspekty poziomu życia będzie więc w tej sytu-
acji bardziej oceną całej polityki społecznej niż oceną tych systemów, któ-
rym w ramach tej polityki wyznaczono określone, ograniczone zadania.
Zabezpieczenie społeczne
249
Obecnie, gdy większość krajów stanęła przed koniecznością zmia-
ny dotychczasowych kierunków rozwoju, istnieje możliwość ponow-
nego przemyślenia miejsca systemów zabezpieczenia w polityce spo-
łecznej i podjęcia prób takiego ich ukształtowania, by gwarantowały
one nie tylko „wolność od niedostatku", lecz również przyczyniały


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   
 
  stwa jako kategorii polityki społecznej zdefiniowałem je jako „stanwolności od niedostatku materialnych środków utrzymania i istnieniarealnych gwarancji...
Pomodliłem się do każdego boga jaki istniał bym był w wstanie wkurzyć tę kobietę do granic możliwości.