I tak na przykład fala o długości 380 nm ukaże się obserwatorowi jako barwa niebieska, a o długości 700 nm odebrana zostanie jako czerwona. Większość barw trafiających bez przerwy do oka składa się z fal rozmaitych długości. Czysta barwa czerwona lub niebieska oznacza wysoki stopień nasycenia. Jeśli barwa składa się z kilku długości fal, to wykazuje niewielkie nasycenie.
3.2.2 Receptory - przetwarzanie energii fizycznej w impulsy nerwowe
Budowa aparatu fotograficznego pod wieloma względami przypomina budowę ludzkiego oka; istnieją jednak oczywiście
mięśnie
kontrolujące
soczewkę
siatkówka
plamka żółta
nerw wzrokowy
plamka ślepa
Rys. 3.5
Ludzkie oko -przekrój.
F
*
111
PSYCHOLOGIA SPOSTRZEGANIA
różnice, ponieważ człowiek uzyskuje dostęp do "świata widzialnego" dzięki pewnemu narządowi. Właściwe narządy zmysłu (receptory) oka znajdują się w siatkówce (retina). Zanim jednak promienie świetlne dotrą do receptorów, wychwycone zostaną przez "elementy konstrukcji" oka, które kontrolują natężenie wpadającego światła, aby ochronić wrażliwe części wewnątrz oka, i dbają o to, by na siatkówce powstał ostry obraz. Rysunek 3.5 pokazuje, jaką drogę przebywa promień światła, który przechodzi przez obszar wskazany przez strzałkę i trafia do oka.
Promień światła najpierw trafia na przezroczystą rogówkę oka (cornea). Rogówka spełnia dwa zadania: po pierwsze, chroni leżące za nią wrażliwe części. Po drugie, to tutaj po raz pierwszy załamany zostaje promień światła, by na siatkówce mógł powstać ostry obraz. Płyn łzowy, który dzięki odruchowemu mruganiu rozprowadzany jest na całe oko, polepsza właściwości optyczne rogówki. Bezpośrednio pod rogówką znajduje się tęczówka (iris), nadająca oczom określoną barwę (najczęściej niebieską lub brązową). Tęczówka nie jest przezroczysta. Światło, które dostaje się do wnętrza oka, musi przejść przez znajdujący się w niej otwór. Ten otwór to źrenica, która przy pomocy mięśni może się powiększać lub zmniejszać, regulując w ten sposób natężenie światła. Ta część oka spełnia te same zadania, które pełni przesłona w aparacie fotograficznym. Fotograficzny odpowiednik ma również soczewka, przez którą promień światła przechodzi w następnej kolejności. Nie musi się ona jednak przesuwać w przód i w tył jak w aparacie fotograficznym, lecz dzięki mięśniom może powiększać i pomniejszać swoją grubość, by w ten sposób na tylnej ściance oka (siatkówka) móc wytworzyć ostry, pomniejszony obraz.
W siatkówce znajdują się receptory, przy których pomocy energia elektroma-
gnetyczna przetworzona zostaje na język układu nerwowego. Należy podkreślić, że dzięki soczewce obraz zostaje odwrócony "do góry nogami". Taki obrót o 180 stopni nie sprawia jednak człowiekowi żadnych trudności, od dawna bowiem się do tego przyzwyczaił. Próby z okularami odwracającymi wykazały, że po ich stałym używaniu potrzeba zaledwie jednego tygodnia, by odbierany obraz ponownie się odwrócił oraz by ich nosiciel odzyskał orientację w przestrzeni, przynajmniej do pewnego stopnia (Stratton, 1897). W połowie lat dwudziestych na ulicach Innsbru-cka pojawili się motocykliści prowadzący swoje pojazdy w niezwykłych okularach. Były to okulary odwracające obraz! Motocykliści widocznie tak się przyzwyczaili do "odwróconego otoczenia", że poruszanie się po drogach nie stanowiło dla nich żadnego problemu (Kóhler, 1956).
Siatkówka ma dwa rodzaje receptorów: czopki i pręciki. Około 6 milionów czopków skoncentrowanych jest w tak zwanej plamce żółtej (fovea centralis). A około 120 milionów pręcików rozproszonych jest w całej siatkówce, nie ma ich tylko w fovea centralis. Efektów tak różnego rozmieszczenia tych dwóch rodzajów receptorów zaznać możemy nocą, gdy obserwujemy rozgwieżdżone niebo. Słabo świecąca gwiazda widoczna jest tylko wtedy, gdy nieznacznie odwrócimy od niej głowę. Znika, gdy patrzymy bezpośrednio na nią, a więc w taki sposób, że jej obraz tworzy się na środku siatkówki (fovea centralis). Czopki wyspecjalizowały się w odbiorze światła jasnego; do ich stymulacji słabe światło nie wystarcza.
Czopki mają umożliwiać spostrzeganie barw. Ponieważ pręciki nie są do tego zdolne, a czopki reagują tylko na jasne światło, w zaciemnionym pomieszczeniu zobaczymy - obok barwy czarnej - jedynie różne odcienie szarości. A ponieważ pręciki adaptują się do ciemności dopiero po 30 minutach albo jeszcze później,
112
WPROWADZENIE DO PSYCHOLOGII
chwilę potrwa, nim człowiek odnajdzie się w takich warunkach.
3.2.3 Teorie dotyczące spostrzegania barw
Odkrycie, że to czopki są podstawą spostrzegania barw, prowadzi do postawienia sobie bardzo istotnego pytania: jak tworzy się wrażenie barwy? Ludzie, którzy mają normalne zdolności odbierania kolorów, odróżniają około 7 milionów ich różnych odcieni i niuansów (Birbaumer i Schmidt, 1991). Od dawna już wiadomo, co się stanie, gdy określone fale trafią na jakieś ciało. Jedne zostaną wchłonięte, inne odbite. Spostrzeganie barw zależy od tego, jakie długości fal odbija dane ciało. Pomarańcza nie jest pomarańczowa, tylko obserwatorowi wydaje się "pomarańczowa", ponieważ odbija dłuższe fale (niskie częstotliwości w obrębie widma fal elektromagnetycznych) i niektóre średnie, inne zaś pochłania. Odebrane barwy to zawsze rezultat ocen. Istnieją jednak takie ciała, które w taki sam sposób odbijają fale o wszystkich długościach, nie dokonując przy tym wyboru. "Czarny" przedmiot odbija 5% wszystkich długości fal, a "biały" - około 80%. Spostrzeganie "czarne" lub "białe" zależy więc od tego, jaka ilość światła łącznie zostanie odbita. Jak z fal o określonych długościach udaje się mózgowi i narządom zmysłu stworzyć barwne obrazy? Wyjaśnią nam tę kwestię ogłoszone już w XIX wieku dwie teorie.
3.2.3.1 Teoria trzech kolorów Younga i Helmholtza


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   
 
  (pojęciu długości fali towarzyszy pojęcie częstotliwości; pomiędzy nią a długością istnieje ścisła zależność: im większa częstotliwość, tym mniejsza długość fali)...
Pomodliłem się do każdego boga jaki istniał bym był w wstanie wkurzyć tę kobietę do granic możliwości.