Były to więc czynniki niezależne od inwalidy i jego wła-
ściwości, zależne natomiast jedynie od danej osoby i jej sposobu reagowania
przede wszystkim na fakt inwalidztwa. Współczucie dla inwalidy — jeśli wy-
stępuje — mą charakter litości i jest przykro odczuwane przez współczującą
„litościwą" osobę. Występujące w tych przypadkach współczucie ma charakter
negatywny biernego przeżywania bez chęci działania, zmierzającego do popra-
121
wy istniejącego stanu rzeczy. Tego rodzaju postawę charakteryzują następu-
jące wypowiedzi: o.b. nr 30 „Boję się własnych przykrych przeżyć... Raczej
w ogóle unikam widoku kalectwa i przebywania z inwalidami, nawet z za-
maskowanym kalectwem. Ja nie chcę kalectwa zauważać i nie chcę, żeby o nim
mówić... Gdy stykam się z inwalidą, to zaraz wyobrażam sobie, co on myśli
i przeżywa, jak daje sobie radę w życiu i wolałabym uniknąć jego towa-
rzystwa... Zawsze wstawiam siebie w rolę kalekiego i nie wyobrażam sobie,
żebym to ja mogła być... Czy to byłby obcy, czy znajomy, który chciałby być
w moim towarzystwie — nie uciekłabym, ale wolałabym nie być w jego towa-
rzystwie". Osoba badana nr 39 „...Ludziom nie należy okazywać litości, a ja nie
potrafiłabym jej nie okazywać... Uciekałabym spotykając człowieka kalekiego,
upośledzonego... Nie wiedziałabym, o czym mówić... Widok takiego człowieka
jakby mnie paraliżuje... Jestem bardzo wrażliwa i ze względu na to unikam
takich ludzi i takich sytuacji... Z tymi ludźmi staję się bezradna... Uważam, że
to są ludzie nieszczęśliwi..., że upośledzeni fizycznie są na ogół złośliwi i dla-
tego ich unikam. Uważam, że kalectwo wpływa ujemnie na psychikę..." Wypo-
wiedź o.b. świadczy również o wpływie przyjętych przez daną osobę sądów
o inwalidach, mających charakter uprzedzenia, na jej postawę wobec nich.
Jak z wypowiedzi wszystkich o.b. wynika ?— czynnikiem powodującym po-
wstawanie ogólnych postaw negatywnych wobec inwalidów były przykre prze-
życia, które mógłby spowodować kontakt z inwalidami, a których to przeżyć o.b.
obawiały się i chciały uniknąć. Dlatego też unikały inwalidów. Pragnąc unikać
inwalidów z widocznym i ciężkim kalectwem oraz obcych i negatywnie ocenia-
nych, o.b. chciały uniknąć przede wszystkim przykrych przeżyć, wywoływa-
nych widokiem inwalidztwa oraz trudnościami we własnym działaniu, które
mogłyby wystąpić szczególnie w kontakcie z nieznajomymi inwalidami.
Na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdziłam, że aż 95,7% osób ba-
danych, mających ogólne negatywne postawy wobec inwalidów, obawia się
przykrych uczuć, które może wywołać widok kalectwa, 63,7% tych osób oba-
wia się przykrych uczuć przy zaistnieniu trudności w działaniu, 42,5%' osób
obawia się przykrych myśli o inwalidztwie i jego skutkach, 25,5% osób obawia
się przykrych przeżyć, jakich doznają współczując inwalidom.
2. PORÓWNANIE OGÓLNYCH POSTAW WOBEC INWALIDÓW
Z POSTAWAMI WOBEC POSZCZEGÓLNYCH INWALIDÓW,
Z KTÓKYMI O.B. STYKAŁY SIĘ ORAZ PORÓWNANIE WARUNKÓW
POWSTAWANIA TYCH POSTAW
Z porównania częstości występowania różnego rodzaju postaw w grupie I,
tj. postaw ogólnych oraz w grupie II, tj. postaw wobec poszczególnych inwali-
dów wynika, że ogólne postawy wyłącznie negatywne wobec inwalidów były
prawie dwukrotnie częstsze, aniżeli tego rodzaju postawy wobec inwalidów,
z który/mi o.b. zetknęły się w swoim życiu. W obu zaś grupach z podobną czę-
stością występowały postawy negatywne łącznie z postawą pośrednią — nie-
zdecydowaną.
Porównując całą grupę ogólnych postaw negatywnych (występujących bądź
łącznie z postawami pośrednimi — niezdecydowanymi, bądź bez nich) z podobną
grupą postaw wobec poszczególnych inwalidów stwierdziłam, że w I grupie
postawy negatywne stanowiły 50% przypadków, a w drugiej — tylko 38,2%.
Jeśli doliczymy do tego postawy negatywne z grupy postaw zmieniających swój
charakter z pozytywnego na negatywny (które występowały tylko w II grupie)
122
Tabela XIX
Część występowania pozytywnych, negatywnych i pośrednich niezdecydowanych
postaw ogólnych oraz postaw wobec poszczególnych inwalidów
Znaki I. Postawy ogólne Znaki II. Postawy wobec
poszczególnych inwali-
dów B 25 23,6°/o B 47
85 13,6% m ł 28 26,4°/o a a
24,6% m •
(+ ew. A) 16 15,1%> a •
(+ ew. «) 34 8,8% 9 A 16 15,1% 0 A 90
40 27,1% « 21 19,8% •
12,7% ? -> • — — a —> « 14 4,0% — — • -> a 9 2,6% A — — A 23 6,6% Razem: 106 100% Razem: 346 100% Objaśnienie znaków:
? — postawy negatywne
• — postawy pozytywne
A — postawy pośrednie ?— niezdecydowane (współczucia, chęci pomocy,
ciekawości, zainteresowania)
? —> © — postawy zmieniające się z negatywnych na pozytywne


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   
 
  który decydował o takiej — można by powiedzieć — pannegatywnej postawie,była obawa przed silnymi, przykrymi przeżyciami, wywołanymi samą myśląo istnieniu...
Pomodliłem się do każdego boga jaki istniał bym był w wstanie wkurzyć tę kobietę do granic możliwości.