Prawo ojczyste oznacza tu prawo państwa, którego obywatelem jest dana
170 A. Mączyński, Powód..., s. 80.
171 K. Weitz, Skuteczność'..., s. 86.
172 Ibidem.
173 Co oczywiście nie wyklucza możliwości przedstawienia zaświadczenia, o którym mowa w art. 1147 § 2 k.p.c.
'74 Warunek ten wnikliwie analizuje K. Weitz, Skuteczność.... s. 87 i n.
364 XI. Uznawanie orzeczeń zagranicznych
osoba. Organ polski musi zatem badać jurysdykcję państwa pochodzenia orzeczenia w świetle norm jurysdykcyjnych państwa, którego obywatelem jest osoba, której dotyczy uznawane orzeczenie. W tym zakresie art. 1145 § 2 k.p.c. stanowi odstępstwo od zasady legis fori processualis, bowiem nakazuje stosować organom polskim (w tym i sądom) obce prawo procesowe. Przepi's ten nie wymaga, aby zagraniczne orzeczenie wydane zostało przez sąd państwa ojczystego cudzoziemca, a jedynie, by państwo, którego sąd orzekał w sprawie, miało w świetle przepisów jurysdykcyjnych państwa ojczystego cudzoziemca jurysdykcję krajową175.
Ustalając, czy w odniesieniu do konkretnego orzeczenia zagranicznego spełniony jest warunek jurysdykcji pośredniej, polski organ powinien brać pod uwagę przepisy jurysdykcyjne państwa ojczystego cudzoziemca obowiązujące w chwili uprawomocnienia się orzeczenia.
Należy nadto podkreślić, że niespełnienie warunku jurysdykcji pośredniej nie wyklucza jeszcze możliwości rozszerzenia skuteczności zagranicznego orzeczenia na obszar Polski. Orzeczenie to może bowiem podlegać uznaniu przez sąd polski w postępowaniu delibacyjnym, jeżeli spełnione zostaną warunki wymienione wart. 1146 k.p.c.176
5.5. Artykuł 1145 § 2 k.p.c. wymienia wyraźnie tylko dwa, omówione wyżej, warunki. Przyjmuje się jednak, że nie wyczerpują one warunków uznania ex legę.
Po pierwsze, w doktrynie wskazano, że warunkiem negatywnym uznania zagranicznego orzeczenia na podstawie art. 1145 § 2 k.p.c. jest istnienie w sprawie, której to orzeczenie dotyczy, prawomocnego orzeczenia sądu polskiego177. Nie można więc uznać ex legę zagranicznego orzeczenia, które wydane zostało w sprawie uprzednio prawomocnie rozstrzygniętej przez sąd polski z uwagi na treść art. 365 § l i 366 k.p.c. Decyduje przy tym moment uprawomocnienia się zagranicznego orzeczenia. Jeżeli orzeczenie zagraniczne uprawomocniło się później niż orzeczenie sądu polskiego, uznanie orzeczenia obcego jest niedopuszczalne.
Po drugie, niektórzy autorzy uważają, że do orzeczeń podlegających uznaniu ipso iure stosować należy klauzulę porządku publicznego, tj. art. 1146 § 4 k.p.c.178
17'1 Por. A. Mączyński, Rozwód..., s. 77.
176 Tak trafnie K. Weitz, Skuteczność..., s. 91.
177 Tak A. Mączyński, Rozwód..., s. 84; A. Proksa, Glosa do orzeczenia SN z 16 października 1987 r„ I CR 230/87, PiP 1990, nr 3, s. 109; E. Wiśniewska, Uznawanie..., s. 38 oraz K. Weitz, Skuteczność..., s. 91-92.
178 Tak np. J. Cagara, Obrót prawny z zagranicą w sprawach cywilnych. Niektóre zagadnienia, Warszawa 1987, s. 105; C. Małecki, Problem legitymacji procesowej w postępowaniu o uznanie orzeczenia sądu obcego w świetle nauk i orzecznictwa, [w:] Księga pamiątkowa ku czci Prof. W. Berutowicza, AUW „Prawo" 1990, nr 170, s. 160 oraz K. Weitz.
5. Uznanie zagranicznych orzeczeń ex legę
365
Przepis ten stwierdza, że odmowa uznania orzeczeń określonych w art. 1145 § 2 k.p.c. może nastąpić z przyczyny sprzeczności z podstawowymi zasadami porządku prawnego. Powstaje problem, czy jedynie do orzeczeń wskazanych w art. 1145 § 2 k.p.c. in fine. Według K. Piaseckiego chodzi tu tylko o te orzeczenia, które nie korzystają ze „zwolnienia" od uznania z mocy orzeczenia sądu polskiego 179.
Za poglądem K. Piaseckiego przemawiają względy wykładni językowej i systemowej. Artykuł 1146 § 4 k.p.c. mówiąc o uznaniu posługuje się tym pojęciem w tym samym znaczeniu, co art. 1145 § l, czyli w sensie uznania orzeczenia przez sąd polski w postępowaniu delibacyjnym. Tymczasem art. 1145 § 2 k.p.c. wyłącza określone w nim orzeczenia spod tak rozumianego uznania, za wyjątkiem orzeczeń wskazanych w art. 1145 § 2 infine.
Zdaniem K. Weitza, za stosowaniem klauzuli porządku publicznego do orzeczeń uznawanych de piano przemawiają jednak istotne argumenty oparte na wykładni celowościowej180.
5.6. W praktyce sądowej pojawił się problem, jak postąpić z wnioskiem o uznanie orzeczenia skierowanym do sądu, podczas gdy orzeczenie podlega uznaniu ex legę, W niepublikowanym orzeczeniu z 23 września 1964 r., I CZ 15/64, SN stwierdził, że przeprowadzenie postępowania o uznanie w takim wypadku jest zbędne, a sam wniosek podlega oddaleniu.
Orzeczenie to stało się przedmiotem sporów w doktrynie. T. Szczaniecka i M. Zieliński wypowiedzieli się za odrzuceniem wniosku o uznanie orzeczenia skutecznego w Polsce ipso iure z powodu braku drogi sądowej m. Natomiast zdaniem J. Jodłowskiego, osoba powołująca się na skuteczność zagranicznego orzeczenia ex legę nie ma interesu prawnego w uznaniu takiego orzeczenia przez sąd polski, a jej wniosek w tym względzie podlega oddaleniu 182.
Wydaje się, że ta ostatnia koncepcja jest nieuzasadniona, bowiem sąd stwierdzając, że wniosek dotyczy orzeczenia skutecznego ex legę nie bada sprawy merytorycznie, nie jest zatem uprawniony do badania interesu prawnego wnioskodawcy. Chodzi tutaj po prostu o swoistą niedopuszczalność drogi postępowania delibacyjnego i wniosek powinien być odrzucony ls3.
179 Komentarz do k.p.c.. Warszawa 1997, t. II, s. 1383, tak również J. Jodłowski, Nowe przepisy..., s. 650 i E. Wierzbowski, Międzynarodowy obrót..., s. 304.
180 Zob. uzasadnienie tego poglądu K. Weitz, Skuteczność..., s. 93-94.
181 Wybrane zagadnienia obrotu cywilnoprawnego między PRL a NRD, Prób. Wym. Spraw. 1974, nr 6,s. 81-82.
182 J. Jodtowski, Uznanie i wykonanie zagranicznych orzeczeń..., s. 56, tak również C. Małecki, Problem..., s. 105-106 i C. Sawicz, Uznawanie..., s. 111.
183 Por. T. Ereciński, Glosa do orzeczenia SN z 9 lipca 1973 r., I CZ 51/73, NP 1976, nr l, s. 141. Tak też K. Weitz, Skuteczność.., który dodatkowo uzasadnia to stanowisko, wskazując jednak, że de legę ferenda ustawa powinna jednoznacznie rozstrzygnąć tę kwestię.
366 XI. Uznawanie or7.ec7.en zagranicznych
5.7. W związku z tym, że orzeczenia skuteczne ex legę nie podlegają uznaniu w postępowaniu delibacyjnym, może się zdarzyć, że kwestia dopuszczalności uznania zostanie odmiennie rozstrzygnięta przez różne organy. Powstaje pytanie, czy zainteresowany podmiot może uzyskać wiążące ustalenie, że orzeczenie to podlega uznaniu w drodze powództwa wytoczonego na podstawie art. 189k.p.c.184


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   
 
  Podstawę dla określenia, czy warunek jurysdykcji pośredniej został spełniony, stanowi prawo ojczyste obywateli obcych, w których sprawie zapadło dane orzeczenie...
Pomodliłem się do każdego boga jaki istniał bym był w wstanie wkurzyć tę kobietę do granic możliwości.