tych którzy wojnę spędzili
w ZSRR i przybyli do kraju wraz z I Armią WP i tzw. hiszpanów, tj, tych
którzy brali udział w wojnie domowej w Hiszpanii w ramach Brygad
Międzynarodowych. Osobną grupę tworzyli komuniści wracający w ramach
procesu reemigracji z Belgii, Francji, Włoch i Anglii. Kierownictwo starało się
ujednolicić partię. Koterii i grup nie można było jednak wyeliminować.
Można było wśród nich wyróżnić tak skrajnych dogmatyków, jak i liberałów.
Stopniowo kształtował się etatowy aparat organizacyjny PPR, środowisko
partyjnych dziennikarzy i publicystów, zaplecze intelektualne. W końcu 1945
r. wychodziło kilkanaście pism partyjnych o łącznym nakładzie 387 tys.
egzemplarzy. Organem KC PPR był "Głos Ludu". Rozpoczęła działalność
Spółdzielnia Wydawnicza "Książka". Wydawano prace klasyków marksizmu
90
i publikacje polityczne. Od 1944 r. działała Centralna Szkoła Partyjna - naj-
pierw w Lublinie, a od wiosny 1945 r. - w Łodzi. Wiosną 1945 r. powołano
Wojewódzkie Szkoły Partyjne w Bydgoszczy, Katowicach, Krakowie, Łodzi,
Poznaniu, Warszawie. Wpływ przeciętnego członka na politykę partii był
minimalny. Organizowano zebrania, narady aktywu, plenarne posiedzenia
instancji; uchwalano wnioski i rezolucje. Partią kierowało jednak Biuro Poli-
tyczne KC i Sekretariat KC. W skład BP wchodzili: Berman, Bierut, Gomułka,
Minc, M. Spychalski, Zambrowski i A. Zawadzki. W skład Sekretariatu
natomiast wchodzili: H. Chełchowski, L. Kasman, Z. Kliszko, H. Kozłowska,
A. Kowalski, Fr. Mazur, E. Ochab i R. Zambrowski.
Plenarne posiedzenie KC w lipcu podjęło uchwałę o zwołaniu I Zjazdu
PPR. Obradował on w dniach 6 -13 XII 1945 r. w Warszawie w sali "Roma"
przy ul. Nowogrodzkiej. Brały w nim udział 1524 osoby, w tym 1087 delegatów
z głosem decydującym i 437 - z głosem doradczym. Przemówienia powitalne
wygłosili: prezydent KRN Bierut, premier Osóbka-Morawski, J. Cyrankiewicz
w imieniu PPS, Mikołajczyk w imieniu PSL. Sprawozdanie polityczne KC
przedstawił Gomułka, organizacyjne - Zambrowski, referat o sytuacji gos-
podarczej - Minc, o pracy na wsi - Ochab i o pracy wśród młodzieży - przew.
ZG ZWM A1. Kowalski. Referat Gomułki trwał 5 godzin. Połowę czasu zajęły
rozważania historiozoficzne. Autor krytykował zgubną dla narodu politykę klas
posiadających do 1944 r. i próbował uzasadnić celowość przejęcia władzy przez
lewicę, współpracy z ZSRR, zmiany granic i ustroju państwa. W części drugiej
próbował wyjaśnić przyczyny trudności gospodarczych i usprawiedliwić je
dowodząc, że Polska znajduje się w okresie przejściowym od kapitalizmu do
socjalizmu, a w trzeciej nakreślił koncepcje przejścia do socjalizmu. "Roz-
ważania swe - pisze A. Werblan - Gomułka adresował do kilku różnych
audytoriów. Do całej masowej już wówczas partii, do jej sojuszników i do
szerokich kół społecznych, którym chciał przedstawić programowe stanowisko
PPR, do aktywu partii, któremu pragnął wykazać marksistowską proweniencję
tego stanowiska. Stale pamiętał o kapepowskim rodowodzie, tradycji ideo-
logicznej i więzi emocjonalnej większości tego aktywu...".
Gomułka rozwijał koncepcję demokracji ludowej jako okresu historycznego,
w którym znajdowała się Polska po II wojnie światowej. Demokracja ludowa
miała stanowić etap przejściowy od kapitalizmu do socjalizmu. Miał to być
system różniący się od ZSRR i od krajów kapitalistycznych: miała to być trzecia
droga. Genezy tego systemu Gomułka szukał nie w teorii lecz w praktyce, jako
wyniku procesu rozwojowego. Polemizował on z tymi krytykami, którzy głosili,
że w Polsce panuje system monopartyjny lub dyktatura PPR i dowodził, że
w Polsce panuje system wielopartyjny, system demokratyczny. Krytykował
dążenia Mikołajczyka i obozu reakcji społecznej zmierzających jakoby do
odbudowy stosunków przedwojennych. Za podstawę demokracji brał sojusz
i współpracę PPR z PPS. Gomułka objaśniał genezę nowego systemu mówiąc:
91
"Przemiany społeczne jakie zaszły w Polsce, Rumunii, Bułgarii, Jugosławii
i na Węgrzech posiadają charakter głębokich rewolucyjnych przeobrażeń,
chociaż dokonane zostały bez rewolucji. Rewolucją, która zmiany wprowa-
dziła była wojna, zakończona klęską światowego faszyzmu. Zmian tych
dokonały siły demokratyczne, tkwiące w każdym narodzie, wyzwolone na
skutek klęski faszyzmu. Jak widzimy jednak, rewolucyjne przeobrażenia są
najgłębsze w krajach wyzwolonych przez Armię Czerwoną. Fakt ten ma swoje
wytłumaczenie w tym, że narodowe siły demokratyczne dokonujące przemian
w tych krajach miały przewagę elementów ludowej demokracji. Przewagę zaś
taką mogły osiągnąć - niezależnie od wielu innych przyczyn - przede
wszystkim dzięki temu, że siły reakcyjne poczuły się onieśmielone i spa-
raliżowane w swojej działalności w obliczu Armii Czerwonej."
Analizując charakter i sens rodzącego się systemu społeczno-politycznego
Gomułka mówił dalej: "W sytuacji, kiedy u steru władzy w kraju i w aparacie
państwowym znajdują się siły demokratyczne, złożone z elementów liberalnej
i ludowej demokracji, kiedy zniszczony został monopolistyczny kapitał finan-
sowy, a wszystkie podstawowe środki produkcji oraz transportu, jak również
i banki, zostały unarodowione - państwo przybiera charakter państwa ludo-
wego, jego ustrój społeczny jest ustrojem ludowym, w którym kapitał
finansowy nie zajmuje dominujących pozycji gospodarczych i politycznych,
jego demokracja jest demokracją ludową". Według Gomułki o dalszym
rozwoju demokracji ludowej decydowały stosunki polityczne. Dowodził on, że
w Polsce, podobnie jak w innych krajach demokracji ludowej, działają trzy
główne siły polityczne, a mianowicie: 1) Siły ludowe, konsekwentnie demo-
kratyczne, które w swoich programach nakreśliły socjalizm jako swój cel
ostateczny; 2) Siły liberalno-ludowe i liberalno-burżuazyjne i 3) Siły reakcyj-
no-faszystowskie.
Sekretarz Generalny KC PPR twierdził, że siły reakcyjno-faszystowskie


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   
 
  wojnę spędzili w Polsce, ludzi z I Korpusu, tj...
Pomodliłem się do każdego boga jaki istniał bym był w wstanie wkurzyć tę kobietę do granic możliwości.