Ocenę przeprowadzano jednak z dość dużą tolerancją wyrażającą się w: ujmowaniu hiperonimii jako relacji o charakterze prototypowym, braniu pod uwagę tych znaczeń słownikowych haseł
i reakcji, które pozwalają na określanie relacji między elementami ciągu jako najbardziej prawidłowej, uwzględnianiu w analizach relacji meronimii, potraktowaniu jako prawidłowe reakcji synonimicznych oraz wyodrębnieniu relacji quasi-hiperonimicznych.
Reakcje hiperonimiczne nieprototypowe: Niekiedy związek między wyrazami x i y jest wyznaczony prawie całkowitym zawarciem zakresu znaczeniowego x w zakresie znaczeniowym y, co może zostać odzwierciedlone w definicji leksykograficznej, np. szampon – „środek, zwykle płynny, do mycia włosów” (SJPDun: 1084) (podkr. N.M.-M.). Takie nieprototypowe, „gorsze”
przykłady hiponimii określano jako oparte na typowości (nie każdy, lecz typowy szampon jest płynem). Jako połączone taką relacją z elementem poprzedzającym ciągu traktowano także wyrażenia określające funkcję desygnatu tego elementu poprzedzającego, por. np. traktor – sprzęt rolniczy7, kawiarnia – miejsce wypoczynku lub miejsce pogawędek: uszczegółowienie szerszych hiperonimów sprzęt i miejsce wiąże się z funkcją, którą każdy desygnat odpowiednich elementów poprzedzających może potencjalnie pełnić. Uwzględniano także hiperonimy, które można określić jako relatywne: w ich przypadku trudność określenia stopnia zawierania zakresów znaczeniowych x i y wynika z relatywności znaczenia y, np. dzieło artystyczne jako element ciągu następujący po elemencie rzeźba. W przypadku gdy zbieżność zakresów sąsiednich elementów ciągu jest mniejsza i nie znajduje odzwierciedlenia w słownikach, relacje określano jako quasi-hiperonimiczne (por. niżej).
Wykorzystywanie znaczeń wyrazów polisemicznych: Większość rzeczowników stanowiących materiał badawczy traktuje się we współczesnych słownikach języka polskiego jako posiadające kilka powiązanych ze sobą znaczeń. Wyrazy podawane przez respondentów jako kolejne elementy ciągów także na ogół są polisemiczne. Podczas analizowania relacji między sąsiednimi elementami ciągu wybierano znaczenie wyrazu polisemicznego, które pozwala na określenie relacji między elementami ciągu jako najbardziej zgodnej z instrukcją. Np. w klasyfikacji odpowiedzi alkohol na hasło piwo nie wykorzystano znaczenia 1: „bezbarwna, palna ciecz, czynny składnik napojów odurzających...” (SJPDun: 10), lecz znaczenie 2 definiowane jako: „napój zawierający tę substancję” (ibidem: 10). Wybór znaczenia 1 spowodowałby określenie relacji między hasłem a reakcją jako związku całość – część. Natomiast klasyfikując wyraz przyroda jako holonim poprzedzającego go elementu roślina nie uwzględniono znaczenia: przyroda – „przedmiot nauczania w szkole” (ibidem: 910).
Reakcje synonimiczno-hiperonimiczne: Jako poprawne (zgodne z instrukcją) traktowano reakcje o zakresie znaczeniowym zbliżonym do zakresu elementu poprzedzającego.. W świetle rozważań niektórych semantyków granica między relacją synonimii a hiponimii nie jest ostra i niekiedy musi być ustalana arbitralnie. Wniosek taki wypływa m.in. że sformułowań Grodzińskiego: „nazwy A i B tylko wówczas mogą być synonimami, jeżeli różnica zakresów jest stosunkowo niewielka, tzn. jeżeli zakres nazwy B wypełnia sobą większą część zakresu nazwy A”
(Grodziński 1985:127). Natomiast Lyons (Lyons 1984) definiuje synonimię jako hiponimię obustronną (symetryczną). Istnieje możliwość, że wyraz o charakterze synonimicznym jest uważany przez respondenta (przynajmniej w momencie badania) za w jakimś stopniu nadrzędny w stosunku do elementu poprzedzającego (np. egoista – samolub czy ciecz - płyn). Zatem w przypadku gdy definicje słownikowe kolejnych elementów ciągu wskazują na podobny zakres znaczeniowy lub są to nawet definicje tzw. synonimiczne, traktowano reakcję jako poprawną, 7 Przykłady podawane w tym paragrafie pochodzą z opisywanych badań.

158
Investigationes Linguisticae, vol. XIII
z zaznaczeniem wszakże bliskości zakresu znaczeniowego, a więc jako tzw. reakcję synonimiczno-hiperonimiczną.
Relacja meronimii: Wiele odpowiedzi udzielonych przez badanych można było określić jako holonimy elementu poprzedzającego (a więc reakcje inkluzywne) lub jego meronimy (reakcje nieinkluzywne). Zgodnie z „zasadą tolerancji” posługiwano się w analizach szerokim ujęciem meronimii, umożliwiającym uwzględnienie różnych jej rodzajów. Szerokie ujmowanie omawianej relacji polegało także na klasyfikowaniu jako meronimicznych związków słabszych, tzn.
nieprototypowych (por. par. 1.1.)
Wątpliwości typu: meronimia czy hiponimia (dokładniej: holonim czy hiperonim), wynikające z charakteru desygnowanych obiektów (np. uczciwość – cnota) bądź z wyboru odpowiedniego znaczenia wyrazu polisemicznego rozstrzygano na korzyść hiponimii jako relacji bardziej zgodnej z instrukcją zadania.
Reakcje quasi-hiperonimiczne: Wiele otrzymanych odpowiedzi zbliża się, na różne sposoby, do relacji hiponimii. Dążenie do odróżnienia odpowiedzi tego typu od takich, które są powiązane z
leksykograficznym znaczeniem elementów poprzedzających relacjami zdecydowanie niepoprawnymi, zadecydowała o wprowadzeniu klasy reakcji quasi-inkluzywnych. W oparciu o otrzymane dane wyodrębniono kilka podstawowych rodzajów reakcji quasi-hiperonimicznych w stosunku do elementów poprzedzających: quasi-hiperonimy subiektywne, relatywne, niepełne, oparte na typowości, na rozszerzeniu znaczenia, na koniecznych częściach lub materiale.


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   
 
  Pozostałe kryteria analizy semantycznej mają na celu ocenę reakcji pod względem ich poprawności, w ramach sformułowanego wyżej kryterium odniesienia do wiedzy...
Pomodliłem się do każdego boga jaki istniał bym był w wstanie wkurzyć tę kobietę do granic możliwości.