Jednocześnie wdraża uczniów do przestrzeń, nią reguł, do stałego konfrontowania własnych czynności z reguła^; aż do momentu, gdy działanie staje się poprawne i względnie doskonal Te pierwsze ćwiczenia nie trwają zwykle zbyt długo. Sens ich polega i, przygotowaniu do pracy samodzielnej. 5. Systematyczne i samodzielne ćwiczenia w posługiwaniu ^ umiejętnością prowadzą do przekształcenia umiejętności w nawyk. Opa^ wywanie nawyku polega na odpowiednio urozmaicanym powtarzaniu nowyc; czynności oraz na ich "wzmacnianiu" za pośrednictwem systemu odpowied nich gratyfikacji. W toku samodzielnych ćwiczeń, odpowiednio do rodzaj) czynności rozmieszczanych w czasie, po opanowaniu jednych trudności wpro wadzą się inne, które wymagają takiego opanowania, aby nawykiem możn; było się posługiwać bez większego wysiłku. Im więcej trudu włoży uczer w te ćwiczenia, tym łatwiej i z większą satysfakcją będzie mógł korzystał z dobrze opanowanego nawyku. Ważne jest przy tym, aby unikać automa. tyzowania samych czynności, a nacisk kłaść na stosowanie reguł. Tak wigc, gdy uczniowie nauczyli się stosować pewne reguły, jak gdyby "przełącza się" ich uwagę na stosowanie nowych reguł, przy czym reguły poprzednie przyswojone mogą już być respektowane same przez się, a więc bez większego udziału świadomości. Wykonywanie zadań praktyczno-wytwórczych
"^1 Proces przechodzenia od teorii do praktyki polega, jak widzieliśmy, na przekształcaniu wiedzy w umiejętności i nawyki - jako podstawowy składnik wszelkiej działalności praktycznej. Ta droga od informacji w głowie ucznia do informacji wcielonej w działanie, realizowana z udziałem mowy głośnej l cichej, jest znamienna dla wszystkich sfer życia .ludzkiego. Zwraca się na "it{ uwagę przy charakterystyce różnych przedmiotów nauczania, nawet tak praktycznych, jak wychowanie zdrowotne, gdzie czynności gimnastyczno-•sportowe miałyby być "zasilane" w informacje medyczno-fizjologiczne. Opanowanie umiejętności i nawyków jest wszakże tylko pierwszym eta-t^ni przechodzenia od teorii do praktyki. Etapem drugim, nie mniej waż-"ym, jest samo wykonywanie zadań praktycznych, służących przetwarzaniu 'Oczywistości. Historia dydaktyki zna wiele prób wprowadzania do szkoły zadań praktycznych, a przede ""^y^tkim działań wytwórczych, jako głównego (Dewey, Kerschensteiner) lub przynajmnis) ^tfflego (Freinet, Makarenko. Nowacki, Skalkin, Szaniawski. Szapowalenko) czynnika edukacji "10'ncj. Dwa rozwiązania zdobyły nawet większą popularność w skali światowej: system ciocia w klasach początkowych i kształcenie politechniczne na drugim i trzecim szczeblu •'Aoły.
Pewien rozgłos zdobyła również koncepcja wychowania przez pracę, lecz poglądy .^ ^tnników bardzo się różnią między sobą. Jedni, jak w Polsce T. Nowar-l-; (io^> ; • c-, * ^Mh (1967> ^--..:-. • • •
Makarenko8, twierdzili, ze nie powinno oyc inieu^y innn Łnuii^^, ^...^.-.._. ..».u,ug kiefo "udział młodzieży w powszechnym procesie pracy już w trakcie nauczania i pod ii dydaktyczną szkoiy. zapewnia rzeczywiste i pełne jej przygotowanie do pracy" (1966 kontro"* / ' . , * 01 A wedtue Szaniawskiego: "Istotnym momentem jest wykonawstwo przedmiotów użytko-5 "h modeli, pomocy naukowych od początku do końca, łącznie z rysunkiem technicznym. w\'. ' -"g, istotne jest również Uświadomienie sobie fizycznych, matematycznych i chemicz-, "odstaw wykonawstwa i całościowo pojętego procesu produkcyjnego. Wszystko jedno hedzie to palant do gry w piłkę, młynek Segnera1', czy też nowoczesna zabawka, zwana •miem elektronowym" - przedmiot wykonywany będ"zie dziecku bliski i drogi tylko wów-edv wykonawca będzie znal cały proces technolotriczny i gdy zdolny będzie ujrzeć uprzed-• iowone prawa fizyki, chemii, biologii i matematyki w wykonywanym przedmiocie użytko-^.m" (1967, s. 174).
W przedstawionej w podręczniku koncepcji dydaktyki, stosunek do pracy jako czynnika edukacji przedstawia się podobnie jak u obydwu cytowanych autorów. Pracę traktuje się w niej jako nieodzowną w procesie kształcenia formę praktyki, ale i jako czynnik poznania. Wytwarzając różne przedmioty, pracując w ogrodzie szkolnym czy w gospodarstwie rolnym uczeń poznaje świat zewnętrzny, odkrywa związki i zależności między obiektami rzeczywistości. Poznaje przy tym czynnie, tj. nadaje obiektom nowe cechy, wprowadza nowe związki i zależności. Jednocześnie praca sprzyja weryfikacji poznania. Końcowy produkt pracy jest potwierdzeniem słuszności reguł, na których jego wytwarzanie zostało oparte, jak też stopnia zrozumienia tych reguł oraz ich związku z prawami nauki.
Ale praca jako decydujący czynnik przekształcania rzeczywistości ma również duże wartości wychowawcze. Nie tylko dlatego, jak mówił Makarenko, że "pogodniej i szczęśliwiej żyją ludzie, którzy wiele potrafią zrobić", ale i dlatego, że kształtuje postawę odpowiedzialności jednostkowej i zespołowej, wdraża do współdziałania z innymi i daje poczucie wartości wysiłku dla dobra innych ludzi. Sprawdzanie osiągnięć



 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   
 
  ^a tym samym ich utrwalaniu się, nauczyciel stosuje systematyczną kontrmi j koryguje zauważone braki...
Pomodliłem się do każdego boga jaki istniał bym był w wstanie wkurzyć tę kobietę do granic możliwości.