d) zjawiska d�wi�kowe wywo�ywane przez aparat g�osowyAparat g�osowy mo�e emitowa� najr�niejsze zjawiska d�wi�kowe, od wielotonu harmonicznego (samog�oska)...

Jak pisze Czes�aw Basztura, �uk�ad wytwarzania mowy sk�ada si� z kana�u g�osowego w postaci rury akustycznej pobudzanego przez �r�d�o wytwarzaj�ce drgania. W przypadku g�osek d�wi�cznych pobudzenie ma posta� �uasi-okresowego ci�gu impuls�w przep�ywu powietrza przez szczeliny drgaj�cych wi�zade� g�osowych. Z kolei g�oski bezd�wi�czne wytwarza si� przez wymuszenie przep�ywu powietrza przez przew�enie powsta�e w kanale g�osowym" (Basztura 1988, s. 60). W idealnej akustycznie sytuacji wieloton harmoniczny powstaje podczas zwarcia strun g�osowych przy jednoczesnym otwarciu jamy ustnej. Brzmieniowym efektem s� samog�oski. Przy zmianach kszta�tu i pojemno�ci jamy ustnej ulegaj� one zmianie i w wyniku tej czynno�ci samog�oski r�nicuj� si� na np. a czy e11. Fala d�wi�kowa przechodz�c przez narz�dy artykula-cyjne ulega przekszta�ceniu w sp�g�oski. Je�li nadal struny
Por. cz�� II, rozdz. 9b.
25
g�osowe pozostaj� aktywne (s� w fazie zwarcia) powstaj� sp�g�oski d�wi�czne. Je�li drgania strun g�osowych ustaj� - powstaj� sp�g�oski bezd�wi�czne. W widmie tych zjawisk wyst�puj� tony sk�adowe, jednak maj� one nieuporz�dkowany uk�ad i brak harmonicznych proporcji. W�a�ciwo�ci akustyczne sp�g�osek bezd�wi�cznych s� podobne do szeptu, w czasie kt�rego struny g�osowe nie zwieraj� si� i g�o�nia pozostaje otwarta12. Akustycznie mamy tu przyk�ad szmeru.
Niezwykle rzadko mamy do czynienia z daj�cym si� jednoznacznie zdefiniowa� typem d�wi�ku emitowanym przez aparat g�osowy, najcz�ciej nak�adaj� si� tutaj r�norodne zjawiska akustyczne.
Instrumenty muzyczne, najog�lniej m�wi�c, to narz�dzia s�u��ce do wydobywania d�wi�ku. Istniej�ce od wielu tysi�cleci, wr�cz od pocz�tku istnienia homo sapiens, podlega�y ewolucji. Od �uku muzycznego (podobnego do �uku my�liwskiego, lecz niewywodz�cego si� ze�), kt�ry najprawdopodobniej by� pierwszym strunowym instrumentem (Sachs 1989, s. 41-43), do wspaniale pod wzgl�dem mechaniki i mo�liwo�ci d�wi�kowych rozwini�tego fortepianu. W czasach prehistorycznych pomys� nowego instrumetitti 'rodzi� si� najprawdopodobniej na zasadzie przypadku. Mo�e kamie�, kt�ry uderzy� o kamie�, lub kij uderzony o drzewo zafascynowa�y brzmieniem do tego stopnia, �e zacz�to �wiadomie budowa� instrumenty perkusyjne? A mo�e kto� dmuchn�� w pust� w �rodku �odyg� czy pod�u�n� ko�� (tak samo jak i nam zdarza si� dmuchn�� w obsadk� od d�ugopisu) i us�ysza� d�wi�k inny od tych, kt�re zna�? To wystarczy�o, by zacz�� poszukiwania, w kt�rych efekcie powsta� z czasem flet, ob�j czy fagot.
e) g�os
ludzki jako
instrument
muzyczny
12
W spos�b szeptany (szum) mog� powstawa� tak�e samog�oski.
26
Stosunkowo wcze�nie cz�owiek odkry� r�wnie� mo�liwo�ci swojego g�osu, zacz�� stosowa� go nie tylko w celach komunikacji, ale tak�e dla wyra�enia uczu� i emocji. Rozpozna� mow� i �piew. Spos�b wykorzystania przez cz�owieka w�asnego g�osu jako instrumentu muzycznego na przestrzeni wiek�w tak�e podlega� zmianom. Jednak�e zawsze g�os uznawano za instrument najbardziej delikatny i ekspresyjny. Przyr�wnywanie gry na innych instrumentach do �piewu w spos�b najbardziej po��dany waloryzowa�o umiej�tno�ci muzyka.
Gdzie lokuje si� g�os ludzki w systematyce instrumentolo-gicznej? Instrumenty muzyczne dzieli si� na kilka grup:
a) w zale�no�ci od �r�d�a d�wi�ku na:
�) chordofony (czyli strunowe, w kt�rych �r�d�em d�wi�ku
jest drgaj�ca struna) �) aerofony (czyli d�te, w kt�rych �r�d�em d�wi�ku jest
drgaj�cy s�up powietrza) �> membranofony (czyli instrumenty membranowe, w kt�rych
�r�d�em d�wi�ku jest napi�ta membrana) �> idiofony (czyli instrumenty samobrzmi�ce, w kt�rych ca�y
instrument jest �r�d�em d�wi�ku, np. tr�jk�t)
b) w zale�no�ci od sposobu pobudzania �r�d�a d�wi�ku na: � smyczkowe (w kt�rych �r�d�o d�wi�ku jest pocierane smyczkiem)
�> szarpane (w kt�rych �r�d�o d�wi�ku jest szarpane) � stroikowe (w kt�rych d�wi�k jest wzbudzany przez drgaj�cy
stroik) �) wargowe (w kt�rych d�wi�k jest wzbudzany przez drgaj�ce
wargi graj�cego)
� perkusyjne (w kt�rych d�wi�k jest wzbudzany przez uderzenie)
27


	d) zjawiska d�wi�kowe wywo�ywane przez aparat g�osowyAparat g�osowy mo�e emitowa� najr�niejsze zjawiska d�wi�kowe, od wielotonu harmonicznego (samog�oska)...	Pomodliłem się do każdego boga jaki istniał bym był w wstanie wkurzyć tę kobietę do granic możliwości.