Problem i paradoks

percepcji





Naiwni obserwatorzy przyjmują bezkrytyczne świadectwo swych zmysłów.
Sądzą oni, że po prostu spostrzegają to, co jest. Przyjmują oni za pewnik, że mają bezpośredni kontakt z zewnętrznym światem i bezpośrednią jego znajomość. Mają oni "wyraźne poczucie pewności" w odniesieniu do poprawności swych spostrzeżeń i zakładają, że inni obserwatorzy będą spostrzegać tę sytuację w ten sam sposób - o ile nie są "świadomie przewrotni". Stanowisko to znane jest pod nazwą |absolutyzmu
|fenomenalistycznego.

Podobnie jak student, którego zostawiliśmy pod prysznicem w trzecim rozdziale, potrafisz powiedzieć, jaka jest różnica między zimną a gorącą wodą. Z pewnością cecha "gorącości" jest zlokalizowana w wodzie! Naprawdę?
Jeśli tak sądzisz, to możesz spróbować wykonać eksperyment, który John Locke zaproponował w 1960 roku. Włóż jedną rękę do garnka z gorącą wodą, drugą rękę - do garnka z zimną wodą i trzymaj je tam przez kilka minut.
Następnie włóż je obie do trzeciego naczynia napełnionego letnią wodą. Wodę tę jedna ręka będzie odczuwać jako zimną, a druga - jako ciepłą, chociaż, jak wskazał Locke prawie trzysta lat temu, "jest niemożliwe, aby ta sama woda, gdyby naprawdę zawierała te idee, była jednocześnie zarówno gorąca, jak i zimna".

Nowsze eksperymenty również wykazują, że to, co spostrzegasz, może nie być tym, czym jest, mimo twojej pewności. Wiesz na przykład, kiedy coś jest wyżej lub niżej (względem ciebie), ponieważ to |jest wyżej lub niżej,
prawda? Podobnie wiesz, kiedy coś porusza się w stosunku do innych nieruchomych przedmiotów, ponieważ to |się |porusza!



"W pewnej serii eksperymentów badanych sadzano w krzesłach w pomieszczeniu, które było normalne - z wyjątkiem jednej cechy - można je było przechylać (ryc. 6.1). Kiedy badani w tych krzesłach byli nieruchomi, a pomieszczenie przechylało się, wówczas ich percepcja góry i dołu była zaburzona, ponieważ zakładali oni, że to oni sami i przedmioty w pomieszczeniu mogą przechylać się, lecz ściany zawsze pozostają pionowe.
Spostrzegali oni zatem przechylone ściany jako nie zmienione i pionowe, a samych siebie i inne pionowe przedmioty w pokoju jako przechylone" (Witkin, 1954).



Podobne zjawisko opisują niektórzy pasażerowie olbrzymich odrzutowców, którzy mówią, że przy starcie samolotu wydaje im się, że to ziemia opada w dół, a nie, że oni się unoszą.






* * *



Ryc. 6.1. W przedstawionym tu pomieszczeniu można przechylać albo fotel osoby badanej (na pierwszym planie), albo "ramę bodźcową", albo jedno i drugie. W ciemności, w której widoczna jest tylko rama bodźcowa, badany musi wskazać, kiedy jest ona ustawiona pionowo.




* * *





Za każdym razem, gdy idziesz do kina, widzisz ruch, którego nie ma.
Płynny ruch aktorów składa się z serii pojedynczych klatek, które pojawiają się w tempie 24 na sekundę. W obrębie klatek nie ma żadnego ruchu, a jednak widzisz ruch. Taki sam pozorny ruch jest podstawą reklam neonowych, w których kolorowe figurki bez końca wykonują jakąś prostą czynność, a także gazet świetlnych, w których słowa zdają się przebiegać z jednej strony na drugą. W rzeczywistości na ekranie po prostu zapalają się i gasną poszczególne żarówki, lecz jeśli te "nieruchome zdarzenia" są właściwie
zsynchronizowane, a bodźce są dostatecznie blisko siebie w przestrzeni, to widzisz ruch. Takie spostrzeganie jednego poruszającego się światła, zamiast dwóch lub więcej nieruchomych świateł zapalających się i gasnących, nosi nazwę |zjawiska |f (zjawiska fi; phi phenomenon).

• Pomodliłem się do każdego boga jaki istniał bym był w wstanie wkurzyć tę kobietę do granic możliwości.
• jej nos można zwiastować! – Szkoda wielka – rzekłem – że tego właśnie nie raczyłeś nam był powiedzieć – – –...
• — Dobra — powiedział Frink...
• – Cóż, skoro wiesz, kim jestem, powinieneś też wiedzieć, że nie jestem za dobry w negocjacjach – powiedział spokojnie Roger i poczuł...
• – Szczerze mówiąc – powiedział, prostując ramiona – jeżeli nam brakuje pół plutonu, podejrzewam, że w innych oddziałach pułku jest tak...
• — Nie jest ładny — powiedział Gillbret — ale czy to ważne? Zgaś światło...
• — W skórę — powiedziała matka...
• — Jak chcesz — powiedziała w końcu...
• - Wiedziałam, że nie jestem tą jedyną, której nie można się oprzeć - powiedziała Joanna, potrząc na portret Bobbie w wykonaniu Dce*a Mazzarda, który Bobbie...
• I dalej:Skazi ty mnie, skazi ty mnieCzto lubisz mienia, czto lubisz mienia...
• – Jestem pewien, że wszyscy tu jesteśmy przyjaciółmi, Pedi – powiedział książę, kładąc rękę na jej plecach, kiedy go mijała...

	"Dla mnie, powiedział trzeci sędzia, "nie ma naprawdę znaczenia, czy stoję blisko czy daleko, czy patrzę na jednego czy na drugiego zawodnika, ponieważ gdy...	Pomodliłem się do każdego boga jaki istniał bym był w wstanie wkurzyć tę kobietę do granic możliwości.